Sosyal fobi: kişinin diğer insanlara rezil olacağı, küçük düşeceği düşüncesiyle sosyal ortamlarda yoğun kaygı yaşamasıdır. Panik ataktan ya da agorafobiden farkı kişinin sosyal ve kalabalık ortamlardan kaygı duymasının nedeni bayılacağı, bunalacağı ya da nefessiz kalacağı gibi hastalığa ilişkin değil, diğer insanlara rezil olmaya, diğerleri tarafından incelenmeye, küçük düşmeye ilişkindir.
Bir diyaloğu sürdürme, başlatma, biriyle tanışma, aksi fikir söyleme, flört etme, haklarını savunma, sosyal ortamlarda yemek yeme, içme, tuvalete gitme, bir odaya ya da sınıfa girme, sunum yapma, müzik aleti çalma ya da rol yapma gibi performans sergilemedir. Kişi bu durumlara maruz kaldığında genellikle zihninden ‘eyvah herkese rezil olacağım, bir daha bu grubun önüne çıkamayacağım, herkes aptal olduğumu düşünecek, yetersizliğimi fark edecek, sıkıcı biriyim, ya yüzüm kızarırsa, ya elim titrerse…’ gibi olumsuz içerikli düşünceler geçer ve kişi o sırada bulunduğu ortam ya da konuşmalardan ziyade kendisine odaklanır. Bu nedenle sosyal fobisi olan kişiler genellikle ortamda ne konuşulduğu, ne olduğunu fark etmezler dahi. Onların o anda meşgul oldukları tek şey kendi görünümleri, insanların kendisiyle ilgili olası değerlendirmeleri ve iyi görünmeye çalışmaktır. Sosyal fobisi olan kişiler başkalarının yanında kaygılanmaktan kaygılanırlar. Kaygılanırlarsa yüzlerinin kızaracağı, terleyeceği, elinin titreyeceği ve bunu karşı tarafın anlayarak kendisiyle ilgili yetersiz, aptal, anksiyeteli olarak düşüneceğini düşünürler ve bu düşüncelerle ortaya çıkan kaygıya gerçekten terleme, titreme, çarpıntı, ağız kuruluğu, mide bağırsak rahatsızlıkları gibi fizyolojik belirtiler eşlik eder ve bu durum kişiyi daha çok kaygılandırır. Bu belirtiler sosyal fobisi olan bir kişi için zihnindeki korku senaryosunun gerçekleşmesidir ve dolayısıyla kişi bu düşüncelere daha çok inanmaya başlar. Kişi bu kısır döngü içerisinden çıkamadığı için çözüm yöntemi olarak sosyal ortamlara girmekten kaçınma, girse de eylemlerini sınırlandırma gibi kaygıdan kaçma yöntemleri kullanır ki bu işlevsiz yöntemler de sosyal fobinin ortadan kalkmasına değil, sürmesine neden olur.
Sosyal fobi genellikle hemen her ortamda yaşama şeklindedir fakat bazen belirli durumlara özgü, örneğin konuşma yapma durumunda olabilir. Ülkemizde görülme sıklığı yüksektir hatta en sık görülen psikolojik rahatsızlıklardan bir tanesidir. Üniversite öğrencileriyle yapılan bir araştırmada öğrencilerin %24’ünde sosyal fobinin olduğu saptanmıştır. Bu denli yoğun yaşanan problemin nedeni genetik faktörler, anne baba tutumları, geçmişte yaşanmış travmatik deneyimler ya da yanlış öğrenmeler olabilir.
“Kaygı (Anksiyete) Bozukluğu Nedir?” adlı yazıyı okumak için tıklayınız.
Sosyal fobi kültürümüzde genellikle efendilikle karıştırılır. Yani sosyal fobisi olan bir kişiye ailesi ya da çevredeki diğer insanlar tarafından ‘ne kadar efendi biri’ şeklinde tepki verilir. Tıpkı OKB olan bir kadına ne kadar temiz bir kadın denmesi gibi. Oysaki sosyal fobi bir rahatsızlıktır. Kişi bu rahatsızlıkla yaşamını, davranışlarını, duygularını sürekli olarak kontrol etmek zorunda kalır ve bu durum kişiyi ciddi anlamda rahatsız eder. Kaçmak ya da kaçınmak bir çözüm değildir tam tersi problemi daha da büyütür. Sosyal fobi bilimsel yöntemler kullanılarak tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Tedaviye yanıt verme oranı oldukça yüksektir. En sık kullanılan ve tedaviye en çok yanıt veren tedavi yöntemi Bilişsel Davranışçı Terapi ve ilaç tedavileridir. Sosyal fobi çok ileri düzeyde değilse ilaç tedavisi önerilmez sadece psikoterapi uygulanır. İleri düzey sosyal fobilerde ilaç ve psikoterapi birlikte uygulanır. Sadece ilaç kullanımının etkisi oldukça düşüktür.
Kendinizde sosyal fobi olduğunu düşünüyorsanız ya da almış olduğunuz sosyal fobiniz varsa yaşamınızı daha fazla kısıtlamayın en kısa zamanda alanında yetkin bir ruh sağlığı uzmanından destek alın. Adana’da sosyal fobi ve diğer kaygı bozuklukları konusunda psikoterapi almak isterseniz beklerim, sağlıcakla kalın…